Gezondheid

• Houd het zwem- of recreatiewater in de gaten door op deze website na te gaan of er een negatief zwem- of recreatieadvies is.
• Zwem enkel in erkende zwemzones.
• Blijf uit het water als het een vreemde kleur heeft of er dode dieren in drijven.
• Ga niet zwemmen als je twijfelt aan de waterkwaliteit.
• Ga niet zwemmen als je je wat slapjes voelt of minder weerstand tegen ziekten hebt.
• Probeer zo weinig mogelijk zwemwater in de mond te krijgen.
• Zwem niet in zeeschuim.
• Als er waarschuwingsborden nabij het water staan, lees die dan aandachtig en houd rekening met de raadgevingen.
• Zwem nooit alleen.
• Zwem niet in drijflagen van algen (vettige groene laag op het water).
• Duik niet in troebel water: je ziet dan niet hoe diep of ondiep het water wel is.
• Neem contact op met je huisarts als je na het zwemmen toch gezondheidsklachten krijgt. De klachten kunnen veroorzaakt worden door organismen die in het water voorkomen; soms hebben de klachten niets met het water te maken.
• Meld gezondheidsklachten ook via het meldpunt op deze website. Je klachten kunnen veroorzaakt worden door organismen in het water; soms kunnen je klachten niets met het water te maken.

• douchen vóór je gaat zwemmen;
• stoelgangsincidenten melden;
• ga niet zwemmen als je minder weerstand tegen ziekten hebt.

Het water aan de kust en in zwemvijvers kan besmet zijn met uitwerpselen van mensen of dieren. Dat kan maag/darmstoornissen veroorzaken (bv. gastro-enteritis). Symptomen zijn maagkrampen, misselijkheid, braakneigingen, koorts en diarree en duren enkele dagen tot een week.

Tips:

• Houd de kwaliteit van het zwem- of recreatiewater in de gaten door op deze website na te gaan of er een negatief zwem- of recreatieadvies is.
• Blijf uit het water als het een vreemde kleur heeft of er dode dieren in drijven.
• Ga niet zwemmen als je je wat slapjes voelt of minder weerstand tegen ziekten hebt.
• Probeer zo weinig mogelijk zwemwater in de mond te krijgen.

Na het zwemmen in vijvers of in niet voldoende gechloreerde zwembaden doen zich soms huidinfecties voor: de bekendste is de ontsteking van de haarzakjes (folliculitis) en die van het buitenoor (otitis externa). Buitenoorontsteking is een ontsteking van de huid van de uitwendige gehoorgang waarbij het oor gevoelig is en kan jeuken.

Zwemmersoor wordt veroorzaakt door de bacterie Pseudomonas aeruginosa. Die komt van nature voor in zoet en zout water, vooral als de temperatuur van het water hoger is dan 18°C.

Wanneer er te veel klachten van zwemmersoor (of andere huidinfecties) zijn, kan het zwemmen tijdelijk ontraden worden. Slechts zelden wordt de infectie levensbedreigend; in die gevallen ging het om ouderen met suikerziekte of om mensen met een verminderde afweer.

Tips:

• Zwem of recreëer enkel in erkende zones of in gecontroleerde zwembaden;
• Ga niet zwemmen als je je wat slapjes voelt of minder weerstand tegen ziekten hebt.

Zwemmersjeuk wordt veroorzaakt door larven van een platworm (Trichobilharzia ocellata) die de huid proberen binnen te dringen. De larven zijn vooral afkomstig van poelslakken, die tussengastheer spelen voor de parasiet in zijn zoektocht naar een eindgastheer, zoals een watervogel.

Het (proberen) binnendringen van de huid leidt bij de mens tot lokale ontstekingsverschijnselen met jeuk en huiduitslag tot gevolg. De rode vlekken en bulten met een prikkend of jeukend gevoel verdwijnen meestal binnen de 12u. Bij een tweede contact kan de jeuk echter enkele weken aanhouden en gepaard gaan met koorts en hoofdpijn.

Zwemmersjeuk is in principe geen groot probleem. Larven geraken niet verder dan de oppervlakkige lagen van de menselijke huid en sterven dan af.

Tips:

• Als er waarschuwingsborden nabij het water staan, lees die dan aandachtig en houd rekening met de raadgevingen.
• Douch goed na het zwemmen, droog je goed af en trek meteen droge kleding aan.

Cyanobacteriën of blauwalgen zijn bacteriën die een blauwgroene of roodbruine, olieachtige laag vormen op het water. Bij warm weer kunnen ze vooral in stilstaand, voedselrijk oppervlaktewater woekeren. Als de olieachtige laag op het water dikker wordt en het wier dichter op elkaar drijft, sterven de blauwalgen af en komen er giftige stoffen vrij. Via de mond, via de huid en bij inademing kunnen er bijhorende gezondheidsklachten ontstaan zoals diarree en braken, irritatie van de ogen, oren en huid en hoofdpijn, luchtwegklachten, allergische reacties en astma.

Tips:

• Zwem of recreëer niet in water met een drijflaag van blauwalgen.
• Houd de kwaliteit van het zwem- of recreatiewater in de gaten door op deze website na te gaan of er een negatief zwem- of recreatieadvies is t.g.v. cyanobacteriën.
• Ben je in aanraking geweest met blauwalgen, spoel je dan direct na het zwemmen goed af, ook onder je badkleding.

In tegenstelling tot blauwalgen zijn de groene algen (slierten) onschuldig. Ze zijn hooguit hinderlijk tijdens het zwemmen.

Meer info: Download de folder cyanobacteriën (PDF, 1,8 MB).

Botulisme komt in Vlaanderen niet veel voor. Het wordt veroorzaakt door een bacterie aanwezig in kadavers van dode vissen en eenden in het water. In de meeste gevallen zijn de giftige stoffen die worden vrijgegeven door de bacterie niet schadelijk voor mensen, wel voor vissen en vogels. Omwille van de aanwezigheid van andere micro-organismen in kadavers, is het aangewezen om niet te zwemmen of surfen in water waarin dode dieren drijven.

Als je besmet water binnen krijgt, kan dat ernstige ziekteverschijnselen veroorzaken, zoals acute verlammingen , eerst in het aangezicht en zo verder afdalend. Verlamming van de ademhalingsspieren is de voornaamste doodsoorzaak. Het is dus erg belangrijk dat die kadavers zo snel mogelijk worden opgeruimd.

In geval van verdachte verschijnselen zoals dode eenden zal bijgevolg een negatief zwemadvies of zwemverbod worden gegeven.

Tips:

• Raak de dode dieren beslist niet aan!
• Zwem of recreëer niet in water waarin dode dieren liggen.
• Verwittig de beheerder of gemeente zodat die de dode dieren zo snel mogelijk kan opruimen.

Leptospirose is een verzamelnaam voor verschillende ziektebeelden, waaronder modderkoorts en de ziekte van Weil. Vooral muizen en ratten zijn besmet, evenwel zonder ziek te zijn, en scheiden de bacterie uit via urine. Via huidwondjes of via slijmvliezen kan je besmet geraken tijdens het zwemmen in besmette vijvers of het betreden van besmette oevers..

De symptomen zijn sufheid, braken, diarree, geelzucht, symptomen van het zenuwstelsel en bloedverlies met de urine. Uitbaters van zwem- en recreatiezones houden de rattenpopulatie in toom door een goede hygiëne, zoals het verwijderen van afval. Wanneer patiënten met leptospirose besmet zijn geraakt in een bepaalde zwem- en recreatievijver, wordt zwemmen of recreatie in deze vijver tijdelijk verboden.

Tips:

• Zwem of recreëer enkel in erkende zones;
• Vermijd oevers of modderige plaatsen indien je huidwondjes hebt.

Sommige vrijlevende amoeben (Naegleria fowleri, Acanthamoeben en Balamuthia mandrillaris), eencellige micro-organismen, kunnen amoeben-meningo-encephalitis veroorzaken na het zwemmen in warme openluchtvijvers. Dat is een ernstige ontsteking van de hersenen met meestal een dodelijke afloop (3-7 dagen na het begin van de eerste symptomen).

Gelukkig is deze ziekte zeldzaam. De laatste meldingen in België dateren uit de jaren zeventig van de vorige eeuw, toen enkele kinderen overleden aan een zeer acuut verlopende meningo-encefalitis door amoeben. De ziekte wordt bijna altijd opgelopen in besmet (zoet) zwemwater. Ook in het buitenland zijn de meldingen vooral gelinkt aan zwemmen in de warme vijvers.

Tips:

• Zwem of recreëer enkel in erkende zones;
• Vermijd warme vijvers in het buitenland.

Kwallen zijn neteldieren die zich door de stroming van het kustwater laten meedrijven. Hun tentakels bevatten netelcellen, die bij aanraking gif afgeven. Voor mensen betekent contact met een kwal meestal een pijnlijke, rode plek op arm of been die lang pijnlijk blijft. De tentakels blijven dikwijls achter in de huid.

Tips:

• Verwijder resten van de tentakels zo snel mogelijk met een pincet.
• Inactiveer de netelcellen met azijn, zodat zij geen gif meer afgeven.
• Spoel de huid zeker nooit met zoet water, omdat dit de netelcellen juist aanzet tot het injecteren van achtergebleven gif.

Momenteel zijn er ongeveer 250 giftige vissoorten bekend. Gelukkig houden de meeste soorten alleen van een tropische omgeving. Uitzondering op die regel is de pieterman. Die kleine vis komt ook voor aan de Vlaamse kust en behoort tot de meest giftige dieren van Europa.

De pieterman heeft een aantal doornige stekels bij zijn rugvin. Hij graaft zich in het zand in, met enkel de ogen en rugvin boven het zand uit, loerend op prooien. Stapt een bader op de vis, dan veroorzaakt het gif een flinke stekende pijn. De voet zwelt op, in erge gevallen ook de klieren.

Tips:

• Ga bij een steek  zo snel mogelijk naar de EHBO-post op het strand. Daar wordt de wonde behandeld met heet water, zodat het gif terug uit de wonde loopt.
• Een bezoek aan de dokter blijft een aanrader bij aanhoudende klachten.
• Draag uit voorzorg waterschoenen.